1700-1800: Getemperde vrijheid II
De Republiek en drukkersstad Amsterdam
Ook in de achttiende eeuw zijn overtredingen van censuurwetgeving schering en inslag. Dat valt af te lezen uit de stroom plakkaten waarin drukwerk, inclusief couranten, aan banden wordt gelegd door de nationale, gewestelijke en lokale overheden. Kennelijk houdt men zich niet aan de wet. Behalve de verspreiding van nieuws dat schadelijk gevonden wordt voor de staatsveiligheid en kerkelijke rechtlijnigheid, becommentariëren boeken, pamfletten en couranten ook het nieuws, wat leidt tot nieuwe aanvaringen met de diverse overheden.
De vele overtredingen zijn ook af te lezen aan de vervolgingen en veroordelingen van auteurs, drukkers en boekverkopers. Een van de bekendste slachtoffers is Jacob Campo Weyerman, die in 1739 tot levenslang wordt veroordeeld en in gevangenschap overlijdt.
In politiek turbulente jaren, zoals de patriottentijd (1780-1787) en de jaren erna, regent het censuurwetten, verboden en vervolgingen.
Waarschouwinge, 1734
Sententie van den hove, 1739
Rousseau, Emile, 1762
Voltaire, Dictionnaire..., 1765
Aan het volk van Nederland, 1781
De vryheid der drukpers, 1782
Beteugeling Courantiers, 1782
Extract uit de Resolutien, 1782
De vryheid van drukpers door Batavus, 1787
De Politieke Kruyer, 1783
Bericht van schout en schepenen, 1785
Aletophilus, missive, 1785
Memorie ter adstructie, 1786
Publicatie tegen de Licentie van de Drukpers, 1786
Alzo mijne heeren..., 1791
Proclamatie, 1798
Regelmatig worden er boeken en periodieken verbrand door een heuse beul.
Een verbod is ook in de achttiende eeuw uitstekende reclame. Exemplaren van verboden drukwerk gaan, als ze niet in beslag zijn genomen en/of verbrand, als warme broodjes over - of vooral onder - de toonbank en er wordt soms grof voor betaald.
In 1798, tijdens de Bataafse Republiek, krijgt Nederland zijn eerste Grondwet, waarin ook de vrijheid van drukpers geregeld wordt.
De achttiende-eeuwse Republiek is evenals in de zeventiende eeuw een relatieve vrijhaven voor buitenlandse geschriften die in het eigen land niet gedrukt mogen worden. Voorbeelden zijn werken van beroemde Franse philosophes als Voltaire en Jean-Jacques Rousseau.
Gaandeweg deelt de Republiek haar uitzonderlijke positie als relatieve vrijhaven met Engeland en in later jaren met de nieuwe Verenigde Staten en met Frankrijk. Mede door de Amerikaanse, Franse en Bataafse revoluties gaan ook andere landen over tot een mildere censuurwetgeving. De Republiek is dan niet langer een uitzondering op de regel.