1945-2000: Massamedia en censuur II
De twintigste eeuw is de eeuw van de massamedia: de pers, film, radio en na de Tweede Wereldoorlog ook televisie. Al deze media staan aan censuur bloot. Censoren hanteren diverse instrumenten om deze media te breidelen. Zo is in de beginperiode van de radio dit medium strikter gereguleerd dan drukwerk. Uitzendingen verstoren is eenvoudig door technisch in te grijpen.
"De gelijkgeschakelde pers", L. Jordaan
Wim Dussel
Voorzichtig met deze woorden!
Beatrijs, 2 april 1955 en Libelle
Der Spiegel van 13 juni 1956
Verslag gesprek H.A. Lunshof en Walraven van Heeckeren van Molecaten, 1956
Brongersma, Das verfemte Geschlecht
![Dr. O. Brunoz [=E. Brongersma], Pedofilie](images/brongersma2-t.jpg "Dr. O. Brunoz [=E. Brongersma], Pedofilie")
Dr. O. Brunoz [=E. Brongersma], Pedofilie
![JN [Jeugdwerk Nu],15 november 1976](images/brongersma3-t.jpg "JN [Jeugdwerk Nu],15 november 1976")
JN [Jeugdwerk Nu], 15 november 1976
Affiche: De wet kent grenzen
Sigmundstrip, de Volkskrant, 26 juni 2008
'Extra Jezus-nummer' van Propria Cures, 1964
God, Nederland en Oranje, 1e jg, nr.1, 1966
Jan Cremer-krant, 1966/1967
Pamflet (Provokatie nr.13), 1966
Zur Frage des... (1973) van D.B. Rjazanov
Nieuwe Revu, 24 december 1976
Processtukken Janmaat versus NOS, 1982
Opland in de Volkskrant over Salman Rushdie, 1993
Joep Bertrams, Het Parool, 6 juli 1989
In de twintigste eeuw strijden grote ideologische bewegingen om controle over de staat. Waar ze slagen is de vrijheid van meningsuiting ogenblikkelijk afgeschaft en een strenge censuur ingevoerd: Rusland vanaf 1917, Duitsland in de jaren dertig, het Spanje van Franco, het kemalistische Turkije, het maoïstische China, het islamitische Iran. Wereldwijd strijden vrijheidsbewegingen voor dekolonisatie en onafhankelijkheid. Koloniale machten gaan dit tegen met censuur en repressie. Deze houden niet op als na de Tweede Wereldoorlog het dekolonisatieproces zijn beslag krijgt. De nieuwe onafhankelijke staten in Azië, Afrika en het Caraïbbisch gebied ontwikkelen eigen strategieën, inclusief censuur, om de prille vrijheid te beschermen.
Wereldlijke en kerkelijke overheden zien de enorme mogelijkheden om massamedia in te zetten voor voorlichting, dwang en repressie. Door de voortschrijdende techniek wordt het ook steeds eenvoudiger en goedkoper om controle en censuur te ontduiken. Zo is de stencilmachine de favoriete druktechniek voor illegale publicaties tijdens de Duitse bezetting en in de jaren zeventig en tachtig voor allerlei oppositionele bewegingen. En zo worden radio - het bereik van de korte golf is enorm - en televisie gebruikt om van over de landsgrenzen oppositionele uitingen te verspreiden in landen met strenge censuur.