Indonesië

Het IISG bezit boeken, brochures en tijdschriften en kranten betreffende Indonesië uit de koloniale, maar voornamelijk uit de laat-koloniale en post-koloniale periode. Afgezien van de overzichtswerken, gaat dit materiaal grotendeels over aspecten van de Nederlands-Indische samenleving (c.1910-c.1942); over de nationalistische beweging, het streven naar onafhankelijkheid en de republiek Indonesië vanaf 1945.
Hierbij komen zowel de staatkundige verhoudingen aan de orde, als de politieke en economische ontwikkelingen. Het samenwonen van verschillende volken komt uit het materiaal naar voren, evenals kwesties als cultuur en onderwijs; arbeidsomstandigheden en de arbeiders- en vakbeweging. Uiteraard staan in de collectie imperialisme, kolonialisme en sociale bewegingen centraal.

Periodieken

De vooroorlogse, incomplete, series periodieken (tijdschriften en kranten in zowel de Maleise als Nederlandse taal) zijn zeer divers, de collectie bevat bijvoorbeeld: Kritiek en opbouw (1938-42); Modjopait (1915, no. 31); Nederlandsch-Indië, Orgaan van de Vaderlandsche Club (1932-3); De Planter, Orgaan der Vakvereeniging voor assistenten in Deli (1929-40); De School (1931-40); Soeara Ra'jat (1918-21); Soldaten- en Matrozenkrant (1918-20); De Stuw (1930-3); De Taak (1917-24); Het Indische Volk (1917-26); De Volharding (1914-9); De Indiese Volksschool (1918, nrs. 1-23); Het Vrije Woord (1915-22)
Zie ook: Indonesian Periodicals at IISH (pdf, 158 kb.)

Archieven

Voor de geschiedenis van Indonesië zijn ettelijke archiefcollecties op het IISG relevant. Zo bezit het IISG archieven van Nederlandse, in laat-koloniaal Indonesië werkzame, socialisten als H.A. Aa (1913-62). Deze collectie bestaat uit rapporten over politieke en economische onderwerpen in Indonesië gedurende de eerste jaren na 1945. Voorts is er het archief A. Baars (1892-1944) dat hoofdzakelijk correspondentie en documenten betreffende zijn tijd in Indonesië (1915-21) bevat; en het archief Ch.G. Cramer (1879-1976) dat voornamelijk correspondentie en documenten betreffende zijn lidmaatschap van de Volksraad (1918-23) bevat. Andere voorbeelden zijn de archieven van D.M.G. Koch (1881-1960), dat brieven en documentatie betreffende Indonesië bevat; het archief van H.H. van Kol (1852-1925), dat documentatie en enige correspondentie bevat; het archief van S. Koperberg (1884-1957), dat voornamelijk correspondentie en documentatie over Indonesische politieke en sociale zaken na 1945 bevat en het archief van W. Middendorp (1886-1976), waarin ontwerpen van economische studies betreffende het Garut-district zitten.
Het archief van H.J.F.M. Sneevliet (1883-1942) bevat voornamelijk stukken over de Indische Sociaal-Democratische Vereeniging (1914-8); het archief van J.E. Stokvis (1875-1951) bevat documentatie, knipsels en enige correspondentie betreffende Indonesië; het archief van J. Toot (1887-1960), rapporten inzake de Nederlandsch-Indische Onderwijsraad (1929-31); en het archief van J.L. Vleming (1879-1965) bevat documentatie en correspondentie betreffende zijn werk als belastingambtenaar in de Buitengewesten.

Enkele andere belangrijke archieven die we de laatste jaren verzameld hebben:

Sobron Aidit
Juli 2007 ontving het IISG het archief van Simon Sobron Aidit, Indonesische balling in Parijs; linkse publicist en broer van PKI-leider D.N. Aidit. Hij overleed in februari 2007.
Het archief bestaat uit zijn dagboek (1969-1982), correspondentie (vnl. e-mail) 1997-2000, typoscripts en enkele manuscripten van gedichten, artikelen en essays uit de periode 1950-2003.

Archief Koninklijke Drukkerij De Unie te Batavia/Djakarta
Door een schenking van de heer J.G. Berkhout uit Haarlem en via tussenkomst van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT)ontving het IISG recentelijk een kleine collectie m.b.t. Koninklijke Drukkerij De Unie in Batavia/Djakarta.
Het betreft een ordner met correspondentie van - voornamelijk - Nicolaas Metzelaar, in leven directeur van de Java Bode, tevens president-directeur van de De Unie N.V. De correspondentie loopt van 1947 tot aan de afdoening van de schadeclaims (door de 'gedwongen' verkoop van het bedrijf aan de Indonesiërs in 1958) aan het begin van de jaren 1970. In de ordner zit ook nog wat los materiaal: testamenten en aandelen. Een fotoalbum en een aantal boeken zijn opgenomen in de collecties van het KIT.

Wolters, W.G.
Periode: (1959-) 1971-1975 (-1997)
Omvang: 0.12 m.
Willem Gerrit Wolters; geboren in Landsmeer 1940; studeerde sociale geografie aan de Universiteit van Amsterdam; promoveerde bij professor Wertheim, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, op het proefschrift Klasseverhoudingen en politieke processen in Centraal Luzon, Filippijnen, 1975; wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit van Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam; hoogleraar economische antropologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen; verrichtte tussen 1978 en 2001 veel veldwerk op Java in Indonesië naar landbezitsverhoudingen, arbeidsrelaties, agrarische productie, lokale handel en naar het effect van de economische crisis van 1997-1998.

Correspondentie tussen W.G. Wolters en W.F. Wertheim 1971-1975; artikelen van Wertheim in diverse tijdschriften 1966-1974; stukken betreffende de diverse debatten over China en Indonesië en de rol van professor Wertheim daarin, 1959-1997; concept van lezing Indonesian Communism and the Problem of Cultural Transformation door Ruth T. McVey bij het 25-jarig jubileum van professor Wertheim.

Wreksoatmodjo, Gumuljo (1912-1996)
Periode: 1964-1965, 1980, 1988
Omvang: 0.12 m.
Advocaat; geboren te Solo, Indonesia, 27-2-1912; begraven te Solo, 22-4-1996; onderwijs: Hollandsch-Inlandsche School, MULO, AMS (Algemene Middelbare School) in Yogyakarta, studeerde recht aan de Rechtshoogeschool Batavia (1939), student van Prof. W.F. Wertheim; ex-tapol onder het regime van Soeharto; na vrijlating advocaat van ex-tapols.

Dossiers met documentatie over de zaak perkebunan (plantage) Bandar Betsy, Sumatra, 1964-1965; kranteknipsels en kranten over de Bandar Betsy zaak, 1965; correspondentie betreffende Wreksoatmodjo's activiteiten, 1980, 1988; audiocassette met een interview met Wreksoatmodjo, 1987.

Collectie Sudjinah (geboren 1928)
Periode: 1980-2003
Omvang: 2 mappen
Ingang: lijst
Geboren te Solo; journaliste en tolk-vertaalster; politiek actief in de Gerakan Wanita Indonesia (Gerwani, Indonesische linkse vrouwenbeweging, gelieerd met de PKI); lid van LEKRA (Instituut voor Volkscultuur, gelieerd met PKI, 1963); politieke gevangene in Tangerang (1981-1983).

Collectie bevat brieven van Sudjina aan Heleen ten Holt, Neeltje Koning en Alle Hoekema en stukken betreffende haar persoon.

Collectie Aletta Sophia Charlotta (Let) Reydon (1864-1951)
Periode: c. 1870-c.1905
Omvang: 0.15 m.
Ingang: lijst
Geboren in Amsterdam; onderwijzeres; verkeerde in de kring van schrijvers, dichters en schilders, de Tachtigers; met haar man, militair arts, naar Nederlands-Indië, 1888; definitief terug naar Nederland, 1905.

De collectie bevat haar Memoires (2 delen) en brieven en foto's uit de periode 1870-1905.

Collectie Jaap Erkelens
Periode: 1972, 1976, 1979-1983
Omvang: 0.25 m.
Manuscript over het eiland Buru door M.A. Zaelani, 1980 (met foto's); dossier betreffende Kelompok 50 (groep van 50 vooraanstaande critici van het Soeharto regiem), 1979-1982; dossier ‘diverse documentatie, pamfletten en rapporten' betreffende het regiem-Soeharto, 1972, 1976, 1980-1983; dossier betreffende werk van de Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer, 1980-1981; Indonesische studententijdschriften, 1980; dossier affaire lezing door Pramoedya Ananta Toer op de Universitas Indonesia, 1981; diverse correspondentie uitgeverij ‘Hasta Mitra', 1980-1982; stukken van Sawito Kartowibowo, 1981; scriptie over de Madiun affaire 1948; stukken betreffende de Indonesian National Archives Workshop on Oral History, Jakarta, 14-17 juni 1982 (2 mappen).

*Wilson Bin Nurtiyas (bekend als Wilson) (geboren 1968)
Periode: 1996-1998
Omvang: 0.03 m.
Being a student Wilson was a member of the Legislation Committee of the Indonesian People's Democratic Party (Partai Rakyat Demokratik, PRD) , a coordinator of the Indonesian Solidarity with the Struggle of the Maubere [East Timorese] People and head of the department of international relations of the Indonesian Centre for Labour Struggle (PPBI); publisher of the bulletin Workers Organising; he was arrested following a demonstration in Jakarta, September 1996; sentenced to five years in prison for subversion, June 1997; released as part of a partial amnesty for political prisoners, July 1998; head of the PRD's department of education and publicity.
Korrespondentie met famile en vrienden vanuit de Cipinang gevangenis, Jakarta 1996-1998 en korrespondentie met vakbondsaktiviste Dita Indah Sari 1997-1998; verklaring over het PRD Manifest en artikelen van Wilson.

Taring Padi
Een collectie van 28 Indonesische affiches gemaakt door de Indonesische kunstenaarsgroep Taring Padi, uit Yogyakarta, Java.
Voor meer informatie, zie: Posters Taring Padi (tekst in Engels)

The Siauw Giap (1922-2002)
Periode: 1960s-1990s, 2000-2002, Omvang: c. 8 m.
Born in Malang, Indonesia, 1922, died in Leiden, 2002; sociologist and historian on Chinese Indonesians; studied history and sociology at the University of Indonesia, Batavia, 1946-1948; with a Malino student grant to the Netherlands, 1948; studied sociology at the University of Amsterdam, 1951-1961; apprenticeship in England, 1951-1954; student-assistant of Professor W.F. Wertheim, 1954-1961; research-assistant at Yale University, 1961-1962; research-assistant at the Vrije Universiteit, Brussels, Belgium, 1963-1966; research fellow Sinological Institute, University Leiden, 1966-1987; did a lot of archival research on the social-economic situation of Chinese Indonesians.
Manuscripts, typescripts, notes, reports, articles and other documentation relating to the Chinese Indonesians, Indonesia, Southeast Asia and various Asian social-economic themes.

Darsono Notosudirdjo, Raden (1893-1976)
Periode: 1945, 1950-1975, Omvang: c. 117 letters
Born in Pati, Java; journalist and editor Sinar Hindia (1921); propagandist Sarekat Islam; member, later on president of the Partai Komunis Indonesia (PKI, Indonesian Comunist Party) (1920-1925); journey through Siberia to Western Europe (1921-1923); represented PKI at the third Congress of the Comintern in Moscow (1921); remained abroad for nearly two years, during which time he worked for several months at the Comintern's bureau in Berlin; spoke at a congress of the Dutch Comunist Party in Groningen (1921); returned to Moscow (1922) and afterwards to Indonesia (1923); arrested (1925) and expelled from Indonesia (1926); by way of Singapore and China he returned to Soviet Russia where, under the pseudonym of Samin, he worked for the Comintern; elected an alternate member of the ECCI (1928); expelled from the Comintern (1931); went to the Netherlands (1935); returned to Indonesia (1950) and after breaking with communism he became an advisor at the Indonesian Ministry of Foreign Affairs till 1960; died in Semarang, Java (1976).
C. 117 letters from Raden Darsono Notosudirdjo to his son Alam Darsono and Pop Stam (wife of Alam Darsono), 1945, 1950-1975; letters from Raden Darsono to H. Rasjidi and M. Hatta (1974); memoirs from and written interviews with Raden Darsono (1968); photographs of among others Raden Darsono, Alam Darsono, Alimin, Musso and Tan Malaka.

Adam Soepardjan (geboren in 1927)
Periode: 1980s, 1990s, 2000-2002, Omvang: 0.36 m.
Pseudonym: Bintang Karim; born in 1927 on Sumbawa; during the Japanese occupation of Indonesia labourer in New Guinea (1942-1945); sergeant-major at the Indonesian marines (1945); arrested and imprisoned by Dutch troops (1948-1949); went to Surabaya after the transfer of sovereignty to Indonesia (1949); worked at De Vrije Pers; warehouseman at a Surabaya paint factory (PAR) where he became involved in the trade union movement; secretary of the trade union Serikat Sekerdja PAR; board member of the Sarekat Buruh Industri Metal (union of metal workers); SOBSI delegate to Europe, among others to Eastern Germany and Czechoslowakia (1959); political prisoner without trial at Kalisosok prison in Surabaya (1965-1978); now living in Surabaya as a foreign language teacher.
Various manuscripts and typescripts of his memoirs; notebooks with handwritten memoirs of his travels as a SOBSI delegate to Europe (1970s); correspondence with Frits van den Bosch (1990s); correspondence by Van den Bosch with publishers (1974-2000).

- Partai Rakyat Demokratik (PRD)
Verzameling pamfletten, rapporten, verklaringen over/van de PRD uit de negentiger jaren. Enkele tijddschriften, waaronder Suara Buruh 1993; documenten met betrekking tot de studenten acties 1991-98; PRD documenten over de verkiezingen van 1997; documenten over de studentenorganisatie Solidaritas Mahasiswa Indonesia untuk Demokrasi (SMID); divers propaganda materiaal.

- Soerjono (1928-2000)
Onlangs verwierf de Azië Afdeling van het IISG het archief van de Indonesische journalist en voorvechter van de onafhankelijkheid Soerjono, ook bekend als Yoko. Vanwege de coup in 1965 kon hij niet terugkeren naar Indonesië en hij verbleef meer dan 35 jaar van zijn leven in China, de Sovjet-Unie en uitindelijk Nederland.
Soerjono werd geboren in Prambanan, Oost Java, in 1928. Na de lagere school ging hij naar de Cultuurschool, een landbouwkundige opleiding. Tijdens het tweede jaar van zijn opleiding (1944) werd hij gearresteerd door de Japanners, omdat hij koeriersdiensten had verricht voor de antifascistische beweging van Amir Sjarifoedin. Hij werd veroordeeld tot tweeeneenhalf jaar gevangenis. Na het uitroepen van de onafhankelijkheid op 17 Augustus 1945 ging Soerjono naar Yogjakarta. Daar werkte hij voor het weekblad De Revolutionair van de jeugdorganisatie Pesindo, de Pemuda Sosialis Indonesia.
Vanaf 1948 werkte hij voor het dagblad Harian Rakyat (later het orgaan van de Partai Komunis Indonesia, PKI). Van 1959-1964 was hij hoofdredakteur van Sport & Film, een speciale weekendbijlage van de Harian Rakyat. In 1964 werd hij naar China uitgezonden als correspondent van de Harian Rakyat en als afgevaardigde van de indonesische jeugdorganisatie voor Azië en de Pacific. Soerjone, die in 1959 was getrouwd met Atih, werd in 1970 door zijn vrouw verlaten. Zij vertrok met haar kinderen naar Zweden. vanwege een conflict verliet Soerjone in 1972 China. Terugkeren naar Indonesië was vanwege de politieke situatie een te groot risiko en daarom vertrok hij naar de Sovijet-Unie. Daar studeerde hij Russisch en de geschiedenis van de russische sportverslaggeving. In Moskou ontmoette hij Nederlanders die uiteindelijk organiseerden dat hij in 1989 naar Nederland kon vertrekken. In Nederland schreef hij zijn memoires en werkte hij aan een boek over Amir Sjarifoedin. Hij onderhield een uitgebreide correspondentie met zijn broer Alex Soenarjo, met indonesische vrienden en met anderen. Soerjono stierf op een leeftijd van 72 jaar in september 2000 in Amsterdam.
Het archief (1960-2000) bevat contains correspondentie, dagboeken, documentatie en manuscripten van boeken en artikelen, waaronder zijn autobiografie 'Vanuit Moskou zonder liefde', en een transcriptie van een interview met Soerjono van Kees Princen. De 32 tapes en foto's zijn gedeponeerd bij de afdeling beeld & geluid van het IISG. De omvang van het archief is 0,5 m en de toegang is vrij.
In de collectie ‘In Search of Silenced Voices' is een interview met Soerjono te vinden.

- INDOC
Enige tijd geleden moest het Indonesisch Documentatie en Informatie Centrum in Leiden (INDOC) haar activiteiten beeindigen. Het IISG heeft aangeboden om de uitgebreide collecties over arbeid in het moderne Indonesië op het Instituut onder te brengen.
Het IISG is ook in staat de documentatiewerkzaamheden van INDOC voort te zetten, zij het op een andere ba0sis. De informatie die nu verzameld wordt is nog meer gericht op het aspekt arbeid (arbeidsbeleid, arbeidsomstandigheden, arbeidsmigratie etc.) Tegelijkertijd is de dekkingsgraad van de periodieken die doorgenomen worden, uitgebreid. Zij omvat nu ook meer kranten en weekbladen uit de verschillende regio's van Indonesië (Nationale kranten: Kompas, Djakarta Post, Media Indonesia, Republika, Merdeka; Locale kranten: Suara merdeka, Jawa Pos, Surya, Bernas, Pikiran Rakyat, Waspada, Pedoman Rakyat; Weekbladen: Adil, Inti Jaya). Het INDOC materiaal is beschikbaar op microfilm.
De database van de INDOC collectie is sinds november 2004 online beschikbaar: English / Bahasa Indonesia

- Suparna Sastradiredja (1915-1996)
Het IISG ontving recentelijk een aanvulling op het archief van de Indonesische vakbondsleider Suparna Sastradiredja.
Vakbondsleider en schrijver, lid van het Komite Nasional Indonesia Pusat, het voorlopige Indonesische parlement in Yogyakarta; in 1947 was hij een van de oprichters van de vakbond van plantagearbeiders Sarekat Buruh Perkebunan Republik Indonesia (SARBUPRI) en haar secretaris-generaal tot 1965; omdat hij in 1965 in China was ontkwam hij aan de vervolging van communisten na de coup d'etat in dat jaar; uiteindelijk verhuisde hij in 1978 naar Nederland.
Het archief met een omvan van ca. 15 meter bestaat voornamelijk uit manuscripten van artikelen, documentatiemateriaal en correspondentie over de SARBUPRI, SOBSI en de PKI.
Zie voor de voorlopige lijst: http://www.iisg.nl/archives/en/files/s/10750333.php

- Poncke Princen
Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) verweierf onlangs de archieven van de nu 73 jaar oude indonesische activist Poncke Princen. Als soldaat in Nederlands-Indië deserteerde hij en liep hij in september 1948 over naar de Indonesiërs. Princen staat al jaren aan het hoofd van de Lembaga Pembela Hak-Hak Azasi Manusia (LPHAM, Indonesisch Instituut voor de Verdediging van de Mensenrechten). Veel documenten uit zijn archief houden verband met zijn werk als mensenrechtenactivist.
Princen, Poncke (geboren 1925) *
Periode: 1944-1997, Omvang: ca. 5 m.
Volledige naam: Johannes Cornelis Princen (Jan a.k.a. Poncke); geboren in Den Haag Hague; education at the Roman Catholic preparatory seminary Weert 1939-1943; verliet het seminarie in 1943; tijdens een vluchtpoging naar England gevangen genomen door de Duitsers, 1943; joined the Dutch Storm Troops 1944-1946; als dienstplichtige naar Nederlands-Indië gestuurd, 1946; overgelopen naar de Indonesiërs,1948; beambte op het Indonesisch Immigratie Kantoor, 1950-1953; lid van het Indonesisch parlement, 1956; gearresteerd en gevangen gezet vanwege zijn 'ongemakkelijke' vragen aan de Regering Soekarno, 1957-1958, 1962-1966; vice-president van LPHAM (Indonesisch Instituut voor de Verdediging van de Mensenrechten) 1966; correspondent voor Nederlandse media 1966-1970; na anti-Japanse demonstraties (Malari Affaire) gearresteerd en gevangen gezet, 1974-1976; na zijn vrijlating betrokken bij Atjeh en Oost-Timor en bij de verdediging van tegenstanders van het Soeharto regime.
Correspondentie met familie 1944-1973, Kees Princen 1989-1996; dagboek 1947; privé documenten (pribadi) 1961, 1963, 1990s; files over zijn Oost-Timor activiteiten 1982-1993; biographische documenten, rapporten en aantekeningen 1987-1992; brieven, foto's en documenten over zijn 70e verjaardag, 1995; files over de activiteiten van LPHAM, 1987-1990; files over Indonesische politieke gevangenen (ex-tapols) 1993; files over zijn vakbondsaktiviteiten, 1990-1995; correspondentie met de ILO 1992; files over politiek en politieke partijen in Indonesia, 1991-1996.
* Toegang tot de archieven is aan beperkingen onderhevig

- In Search of Silenced Voices
Meer dan 200 tapes met interviews zijn onlangs overgedragen aan de afdeling Beeld & Geluid van het IISG.
De doelstelling van het project 'In Search of Silenced Voices' was om door middel van interviews individuele levensverhalen te verzamelen van Indonesische politieke emigrés die nog altijd in West-Europa, de Sovjet-Unie en Vietnam leven.
Deze levensverhalen beslaan de periode van hun activiteiten als onderdeel van de linkse intelligentsia voor 1965, zowel als hun ervaringen in de diaspora na 1965.
Zowel hun politieke ervaringen als hun persoonlijke belevenissen in drie opeenvolgende periodes worden vastgelegd:
- in Indonesië voor 30 september 1965
- in het buitenland na 30 september 1965
- als emigranten in de respectielievelijke gastlanden vandaag de dag.
Voor meer informatie over het project, zie: 'In Search of Silenced Voices' (Nederlands) of 'Mencari suara yang dibungkam'

Zie ook

Verkiezingen in Indonesië voor een webpresentatie van een klein deel van onze Indonesië collecties.
Zie ook de presentatie van de Van Kol collectie