Kitaplar ve periyodikler

Kitaplar

Osmanlı Sosyalist Fırkası
Paris, 1912

Türkiye'nin sosyal ve ekonomik tarihiyle ilgili olarak kataloglanan kitapların sayısı 2002 yılı itibariyle yaklaşık 14.000 civarında bulunuyor. Bu kitapların büyük çoğunluğu Türkiye'de yayınlananlardan oluşuyor. Ancak bunun dışında özellikle uluslararası kitap kulüplerinin katalogları aracılığıyla alanımızla ilgili kitapları düzenli olarak sipariş ediniyoruz. Ayrıca Avrupa'daki göçmen topluluklarının yayınlarının kapsamının da giderek genişlediğini dikkate alırsak her yıl raflarımızı dolduran kitapların sayısının 800 ile 1000 arasında değiştiğini gösterir. Bu aynı zamanda şu anlama geliyor: Türkiye Bölümü'nün kurulmasından buyana yayınlanan kitaplar büyük ölçüde Enstitü'müzde mevcut demektir. Daha önce yayınlanmış olanlar ise gerek özel koleksiyonlar gerekse sahaflar aracılığıyla tamamlanmaya çalışılıyor.Özellikle 60'lardan sonraki sol yayınları Enstitü'müzde geniş ölçüde temsil edliyorlar. Bunun dışında etnik hareketler, göç, işçi ve sendikal hareket, sosyal katmanların konumu, politik hareketler ve devinimleri vb konularda araştırma yapmak isteyenler için Enstitü'müz doğal bir adres konumundadır.

Bütün bunlar gözönünde tutulursa, beş yıl sonra, Batı-Avrupa'da Türkiye'nin sosyal tarihiyle ilgili yaklaşık 20.000 kitaplık bir Türkiye kütüphanesi hedefi giderek hayal olmaktan uzaklaşıyor demektir. Ayrıca periyodiklerin ve diğer koleksiyonların artan hacmi de dikkate alınırsa Batı-Avrupa'da Türkiye üzerine bilimsel bir kurumun ayakları üzerine dikilmeye başladığını söyleyebiliriz. Bu aynı zamanda Türkiye ile Batı-Avrupa arasında bir bilim köprüsünün oluşturulması anlamını taşımaktadır.

Periyodikler

Malûm Paşa, 8 Eylül 1947

Gazete ve dergi gibi süreli yayınların toplanması USTE'nin çalışmalarının çok önemli bir kısmını kapsamaktadır. Bütün dünyadan yüzbinin üzerinde dergi ve gazetenin koleksiyonunu biraraya getiren Enstitü'müz Türkiye'ye yönelik çalışmasını geç başlatmakla birlikte yaklaşık ikibin dergi ve gazetenin tam veya eksikli koleksiyonunu toplamış bulunuyor. Bir yandan eksiklerin tamamlanması öte yandan mevcut koleksiyonun genişletilmesi ve güncel olanların da zaman yitirmeksizin toplanması birarada yürüyor.

1870'lerden günümüze dek uzanan zaman dilimini kapsayan periyodikler koleksiyonumuzun ana özellikleri şöyle sıralanabilir:

Öncelikli olarak işçi ve sol hareketlerin dergi ve gazeteleri ilk göze çarpan kategoriyi oluşturuyor. Bu bağlamda Osmanlı Sosyalist Fırkası'ndan günümüzdeki irili ufaklı sol gruplara dek uzanan geniş bir yelpazenin süreli yayınları Enstitü'müzde güçlü bir biçimde temsil ediliyorlar. Öte yandan 1950'lerden başlayarak toplumsal hareketin örgütlü ana kollarından birisi haline gelen sendikaların yayınları ayırımsız toplanıyor. Sürekliliği gözönünde tutularak sendikaların genel kurul çalışma raporları da süreli yayınlar kategorisi içerisinde ele alınıyor. Aynı şey politik partilerin ve sivil toplum örgütlerinin çalışma raporları için de geçerlidir.

Sadece işçilerin değil diğer toplumsal katmanların örgütlerinin yayınları da düzenli olarak toplanıyor. Bunların arasında meslek odaları ilk başta akla gelenlerden. Bu çerçevede özellikle sivil toplum örgütlerinin süreli yayınlarına dikkati çekmek gerekir. Yeni sosyal hareketler olarak nitelendirdiğimiz kadın, gençlik, anti-militarist, barış, çevre vb hareketleri ise her zaman olduğu gibi özel dikkat alanımızda yeralıyorlar.

Türkiye dışındaki göçmenlerin çıkardığı süreli yayınların kapsamı da giderek artıyor. Ayrıca, Batı-Avrupa'da yoğunlaşmalarına karşın alan olarak dünyanın her tarafını kapsıyorlar. Dolayısıyla toplanması da bir o kadar güçleşiyor. Ancak USTE'nin uluslararası geniş bir ilişki ağına sahip olması zoru bir nebze olsun kolaylaştırıyor.

Etnik grupların ve hareketlerin çıkardığı süreli yayınlar koleksiyonumuzun önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Doğal olarak ilk akla gelen etnik grup Kürtlerdir. Dünyanın her tarafına dağılmış durumda olan Kürtlerin çıkardığı 200 dergi ve gazetenin sayıları Enstitü'müzde bulunmaktadır. Bunların arasında özellikle Türkiye'de yayınlanan ve sürekli kapatılan günlük gazeteleri belirtmek gerekir. Etnik gruplar arasında, göç nedeniyle Türkiye'de sayıları bir hayli azalmış olan Süryanileri ve Asurileri zikretmeden geçmeyelim. Özellikle Avrupa ülkelerinde politik, sosyal ve kültürel örgütlenmeye gitmiş olan bu grupların yayınlarını olabildiğince titiz bir biçimde toplamaya çalışıyoruz. Bu arada Lazları, Çerkezleri, Gürcüleri ve diğerlerini de elbette gözardı etmiyoruz.

Son olarak süreli yayınlar profilimize yeni eklenen islami dergiler ve gazeteler konusuna değinelim. Sözkonusu alanın genişliği ve uzun bir zaman dilimini kapsaması nedeniyle sadece Türkiye'de illegal olarak çalışan radikal islami grupların yayınlarını profilimize aldık. Oldukça zor bir alan olduğu tahmin edilebilir bir şey. Ancak bu alana yönelik bilimsel araştırmalar açısından bu yayınlar'olmazsa olmaz' denebilecek ölçüde önem taşıyorlar.