Carbonari
Het struikelen en vallen van Napoleon in 1813-1815 leidde op vele plaatsen in Europa tot een instabiele situatie, waarin een simpele terugkeer naar het ancien régime onmogelijk was, maar er evenmin overtuigende alternatieven voorhanden waren. Het gevolg was dat de jaren 1815-1830 gekenmerkt werden door een aaneenschakeling van politieke aanslagen, militaire conspiraties en volksopstanden in Spanje, Frankrijk, verscheidene Duitse en Italiaanse staten, Griekenland, Rusland, Nederland en Polen, waaraan haast vanzelf de namen van geheime genootschappen werden verbonden. Daaronder namen de Carbonari uit het koninkrijk der Beide Siciliën de ereplaats in. Dit kwam door hun ouderdom (die terugging tot kort na het begin van de Franse bezetting van Napels in 1806), door hun omvang (het was werkelijk een grote beweging, waarvan ondanks een kerkelijk verbod zelfs priesters deel uitmaakten) en door het haast volmaakte beeld van de romantische rebel dat zij opriepen. De oorsprong van de 'kolenbranders' bleef ongewis, maar er bestonden duidelijke overeenkomsten met de graden en inwijdingsrituelen van de Vrijmetselarij, die in de ogen van vele conservatieven als een geliefd instrument van de Illuminaten tot het uitbreken van de Franse Revolutie had bijgedragen. Dit beeld werd slechts bevestigd toen de Carbonari daadwerkelijk een belangrijke rol bleken te spelen in de Italiaanse woelingen van 1820-1821. Het woord carbonaro duidde sindsdien in heel Europa een revolutionaire samenzweerder aan.
Er zijn verschillende programmatische documenten van de Carbonari bekend. De statuten werden al snel in het Frans vertaald door Edme-Théodore Bourg (1785-1852), die enige tijd secretaris van Napoleons maarschalk Berthier was geweest en onder het pseudoniem Saint-Edme publiceerde. Er zijn geen grote verschillen met een Italiaanse versie die in 1903 door Alessandro Luzio werd gepubliceerd in Il processo Pellico-Maroncelli.
Lees ook de statuten van de Carbonari. (Pdf 128 Kb)
Bron: Saint-Edme, Constitution et organisation des Carbonari, ou Documens exacts sur tout ce qui concerne l'existence, l'origine et le but de cette société secrète, 2e ed, Paris: Brissot-Thivars, 1822, pp 41-89. (Signatuur: It63/4).