Press Now

Oprichting

Tegen deze achtergrond werd in 1993 in Nederland het initiatief geboren voor steun aan de vrije media in het voormalig Joegoslavië. Op hetzelfde moment waren verschillende personen en organisaties met hetzelfde bezig: zowel de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) als De Balie in Amsterdam en het Nijmeegs Steunpunt Vredesgroepen wilden structureel de Joegoslavische media gaan steunen.
Op 6 Mei 1993 werd Press Now opgericht. Het uitgangspunt van Press Now: Een beschaafde samenleving kan zich onmogelijk ontwikkelen zònder onafhankelijke media. Daarom zijn alle acties die onafhankelijke vrije media ondersteunen van vitaal belang voor verzoening, democratie, wederopbouw en economische ontwikkeling. Het initiatief bood ook de gelegenheid concreet hulp te bieden aan kranten of andere media. Zo bestond de mogelijkheid media te adopteren. In dit verband bezorgde het Belgische Humo een paar ton papier bij Vrelo in Tuzla.
In het bestuur van Press Now zaten onder anderen Erik Jurgens, Hans Verploeg, Ahmed Aboutaleb en Heikelien Verrijn Stuart. Zowel bij pers, publiek als politiek bestond de behoefte om eindelijk iets te doen. Zo juichte de minister van Buitenlandse Zaken P.H. Kooijmans het initiatief van Press Now van harte toe.

Voorgeschiedenis

Uiteraard was er veel aan de oprichting van Press Now vooraf gegaan. De NVJ was al jaren bezig haar buitenlands beleid te herijken. De toegenomen gewelddadige conflicten aan het begin van de jaren '90 intensiveerde de activiteiten op dit gebied.
In 1992 was 'Reporters Respond' opgericht, een organisatie die concreet hulp bood (en biedt) aan journalisten in moeilijke situaties. Ook bij dit initiatief was, net als bij Press Now, Hans Verploeg betrokken. De tienjarige herdenking van de moord op de vier IKON journalisten in El Salvador was de aanleiding voor Reporters Respond. Het idee is simpelweg dat vrijheid van meningsuiting en andere abstracte mensenrechten alleen mogelijk zijn als een journalist, ook nadat zijn pc door groepen die onafhankelijke berichtgeving onwenselijk vinden is kapot getrapt of gestolen, door kan gaan met zijn werk. De steun gold ook voor achtergebleven familie van gedode journalisten.
Verder steunde de NVJ op voorstel van Verploeg het 'Early Warning Network' van IFJ-NVJ '....om aanslagen op de ontluikende onafhankelijke journalistieke beroepsuitoefening te signaleren en te bestrijden'. Het is duidelijk dat op dit onderdeel van het werk van de NVJ de belangenbehartiging van journalisten en de verdediging van de persvrijheid vrijwel samen vallen.

Internet

In de eerste helft van de jaren 1990 brak internet door. Juist door de enorme behoefte aan communicatie rond de oorlog in Joegoslavië was er bij Press Now snel aandacht voor elektronische nieuwsgroepen, bulletin boards, email- communicatie en later het world wide web. In het blad Now Future wordt hiervan geregeld verslag gedaan.
Al snel nam het internet een onmisbare plaats in in ex-Joegoslavië. In het digitaal archief 'Occasio' is de stroom berichten goed te volgen. In 1992 werd het 'Za Mir' communicatie netwerk opgezet met hulp van onder anderen de progressieve provider Antenna. Internet is vanaf 1992 van strategische belang geweest bij alle acties voor een vrije pers. Er worden nu 22.000 elektronische berichten bewaard van de 14 nieuwsgroepen die zich met ex-Joegoslavië bezighielden.

Tot 2006

Press Now kende na mei 1993 een snelle groei en professionalisering. Voor 1995 keurde het bestuur voor ƒ 1,1 miljoen projecten goed. Ze waren onder anderen bestemd voor Dani en Radio Zid. Vijf jaar na de oprichting ging 5 miljoen gulden naar de onafhankelijke pers en daarmee was Nederland de grootste donor op dit terrein. De Europese Unie financierde nog eens ƒ 22,3 miljoen in dat jaar. In 1998 breidde Press Now zijn activiteiten uit naar Albanië en Bulgarije.
Een waardering van de effecten van de mediahulp is moeilijk te geven. Een concrete opsomming van de geholpen kranten, tijdschriften, radio en tv stations zegt wel iets. Soms heerst er, zelfs in ex-Joegoslavië, wel eens wat scepsis. Zo vroeg A.Jankovic, redacteur van Revolt uit Banja Luka zich in 1998 af: 'Er zijn hier [in Banja Luka] in totaal bijna driehonderd media. In ben erg benieuwd hoeveel dat er over een jaar zijn, wanneer de financiële steun van de Europese Unie stopt'. Maar een lijst van ondersteunde media zegt nog niet of het doel van Press Now is bereikt. Dat was (en is) het bevorderen van vrije, pluriforme, democratische en niet-gewelddadige samenlevingen door middel van het steunen van de vrije en onafhankelijke pers.
In sommige opvolgerstaten van Joegoslavië zijn die ideale omstandigheden veel dichterbij gekomen, in andere veel minder. Anno 2006 is Press Now een professionele NGO die haar activiteiten concentreert op 'conflict regions and transition countries'. Want het bevorderen van onafhankelijke media in de wereld blijft nog steeds een doel dat krachtig gesteund moet worden.