| Paul Deželak (rechts) met zijn neef Silvester (links) en medevluchteling Anton (midden) in Oostenrijk.
In 1946 startte de nieuwe Joegoslavische federale volksrepubliek een programma om emigranten overal ter wereld te doen terugkeren naar het vaderland, waar ze konden meehelpen aan de opbouw van een nieuwe communistische samenleving. Aan remigranten werd een woning en een baan in het vooruitzicht gesteld. Ook werd gedreigd dat dit hun laatste kans zou zijn om naar het vaderland terug te keren. Wie niet meeging, mocht nooit meer op bezoek. Het aanbod was eenmalig, de reis gratis en alles werd georganiseerd. De reizigers konden meubels en huisraad op de trein meenemen. Vanuit Nederland vertrok op 21 september 1947 een transport met ongeveer 200 Limburgse Slovenen. Het transport werd georganiseerd door ex-mijnwerker en cafébaas Anton Maruša. De personenrijtuigen en goederenwagons waren speciaal voor dit doel door de Joegoslavische regering beschikbaar gesteld. In ieder land waar de trein doorheen trok werden de wagons aan een andere locomotief gekoppeld. Eindbestemming van de trein was het plaatsje Kamnik. Het remigratieproject mondde voor velen uit in een grote teleurstelling, omdat toezeggingen over werk en huisvesting niet werden nagekomen. Al in hetzelfde jaar (1947) werden de eerste pogingen ondernomen om Joegoslavië weer te ontvluchten. In de jaren 1946 tot 1948 keerden 2788 emigranten van overzee terug naar Joegoslavië, en niet minder dan 38.355 uit geheel West-Europa.
De familie Deželak was een van de families die met het transport van 1947 teruggingen naar Joegoslavië. Ze keerden uiteindelijk - op Stan en Bep na - allemaal terug naar Nederland. Paul Deželak, in Nederland geboren en opgegroeid, was twaalf jaar toen hij in 1947 met zijn ouders, broers en zus uit Nederland vertrok. In 1954, op negentien jarige leeftijd, ontvluchtte hij Joegoslavië samen met Anton. Ze gingen te voet over de bergen naar Oostenrijk. Via allerlei Oostenrijkse opvangkampen kwam Paul eind 1955 in Nederland aan, waar hij nu nog steeds woont. |
