Collectie: Gril

« vorige | bladeren | volgende »

Franc Gril werd geboren in 1904 in Prevorje (Slovenië), waar zijn ouders een boerderijtje hadden. Daar volgde hij slechts drie jaar lagere school (in de Duitse taal) want toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, moest hij zijn moeder helpen op de boerderij. Hij werkte drie jaar in een steenkolenmijn, ergens tussen Ljubljana en Celje, en moest toen in militaire dienst. Tijdens zijn dienstperiode volgde hij een opleiding in leerbewerking. Toen hij afzwaaide, was er in die branche geen brood te verdienen en ging hij opnieuw de mijn in, waar hij het tot leerling houwer bracht. Na drie jaar mijnarbeid, kwam hij in contact met een echtpaar van wie twee zonen in Limburg woonden. Die stuurden hem een Aufnahmeschein (werkvergunning), waarna hij vertrok. In augustus 1929 kwam hij in Heerlen aan, waar hij werd aangenomen als sleper in de Oranje Nassau III. Een jaar later promoveerde hij tot houwer. Onderdak vond hij in een dubbel pand in Heerlen, waar aan de ene kant een Sloveense familie woonde en aan de andere kant een Limburgs echtpaar, dat een dorpscafé dreef. Twee jaar lang dacht hij aan terugkeer naar Prevorje, maar in 1931 kreeg hij verkering met de dochter van de cafébaas, Odilia Hermans. Hij trouwde met haar en hun kinderen werden in Heerlen geboren. Franc Gril woonde tot het laatst in het pand van zijn schoonouders.

Naast zijn werk in de mijn, kluste Franc bij als leerbewerker. In de oorlog waren er amper schoenen te krijgen. Hij maakte in die tijd 'opbouwen' voor schoenen voor zo’n veertig schoenmakers en liet zich in natura uitbetalen. De eerste dag na het einde van de oorlog, verliet hij de koel (mijn) om zich geheel aan de leerbewerking wijden. Hij specialiseerde zich in het maken van schachten voor orthopedische schoenen. Toen de zaken even minder gingen, stapte hij over op het maken en repareren van tenten. In zijn goede jaren had hij twee personeelsleden in dienst. Ook na zijn pensioen bleef hij werkzaam als zeilmaker.

Franc Gril was naast zijn drukke werkzaamheden 54 jaar lang actief lid van het Sloveense zangkoor Zvon en na de oorlog ruim twintig jaar voorzitter van de Sloveense St. Barbara-vereniging Heerlerheide-Brunssum. Tijdens de oorlog behoorde hij met Anton Kozole en Anton Robek sr. Tot de drie belangrijkste en meest uitgesproken vertegenwoordigers van de Katholieke Sloveense gemeenschap in Limburg. Ze zouden zich openlijk hebben uitgesproken tegen de Duitse bezetter en zaten een tijdje ondergedoken. Na de oorlog namen ze gedrieën stelling tegen de Sloveense communisten, die door druk uit te oefenen de Sloveense emigranten wilden overhalen terug te keren naar het vaderland.

Franc Gril organiseerde in totaal twintig groepsreizen naar Joegoslavië voor de Slovenen in Limburg, de eerste in 1956. Hij nam dan contact op met de Duitse spoorwegen in Aken en huurde een of meerdere wagons. Daarmee werden de passagiers tot Ljubljana gebracht, waar ieder zijns weegs ging. Zijn laatste reis organiseerde hij in eind jaren zeventig. De mensen reisden toen steeds vaker met eigen vervoer. Franc Gril overleed te Heerlen op 13 mei 1983.

Zijn zoon Frans Gril is getrouwd met de Limburgse Johanna. Ze zijn beiden al jaren lid van het Sloveense zangkoor Zvon en wonen in Heerlen (informatie 2009).

Archieven: IISG, Collectie Sloveense Arbeidsmigranten in Limburg

Literatuur: Milena Mulders, Met de buik het brood achterna. Mijn Sloveense geschiedenis, Amsterdam 2009.
 

Steinerbos, 1951	Ljubljana (Slovenië), 1955	Ljubljana (Slovenië), 1955 (ca.)	Volendam, 1960 (ca.)
Onbekend, 1969