Steun! Stem! Staak!

De negentiende eeuw

Nederland is in de negentiende eeuw niet bepaald een affiche-paradijs. Commerciële en culturele opdrachtgevers maken nog niet veel reclame. Affiches bestaan meestal alleen uit tekst. Dat geldt ook voor de affiches van de vroege politieke partijen en vakbonden. Het zijn eenvoudige oproepen voor bijeenkomsten, vergaderingen of demonstraties. De organisaties zijn klein, en hebben weinig geld voor propaganda.

De letterbiljetten worden in boekdruk op heel dun papier gedrukt, zodat ze goed kunnen worden aangeplakt. Er komt geen vormgever of kunstenaar aan te pas. Soms worden alle lettertypes die de drukkerij in voorraad heeft door elkaar op één affiche gebruikt. Toch kunnen de biljetten erg krachtig en zelfs mooi zijn.

Pas aan het einde van de negentiende eeuw komen er geïllustreerde affiches. Dat wordt mogelijk door de lithografie of steendruk. Daarmee kunnen voor het eerst grote affiches worden gedrukt in verschillende kleuren en met hoge oplages. Maar enkele grote, landelijke politieke organisaties kunnen zich zulke affiches veroorloven, zoals de drankbestrijders. Die richten zich op een breed publiek en hebben geld om bekende kunstenaars in te schakelen en hun affiches in hoge oplages uit te geven.

1. Ontwerper onbekend, Medeburgers, 1870

2. G. Becker, De Werkmansbode, ca. 1887

3. Ontwerper onbekend, Internationale arbeidsdag, 1892

4. Ontwerper onbekend, Grote soirée variée, 1894

5. Willem Vaarzon Morel, Och vader blijf thuis, ca. 1898

Op alle afbeeldingen, teksten en bestanden van deze site berusten auteursrechten. Niets mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming worden gekopieerd, vermenigvuldigd of verder verspreid. Meer inlichtingen bij de afdeling Publieksdiensten.