Bekendmaking van restitutie in Den Haag

Op woensdag 30 januari 2002 vond een lang verwachte plechtigheid plaats in het Algemeen Rijksarchief (ARA) te Den Haag. De Russische Federatie overhandigde 22 archieven aan de oorspronkelijke Nederlandse eigenaars. Er zijn nog 9 archieven in Moskou achtergebleven. Van deze archieven wordt de herkomst niet door de Russische autoriteiten betwist, maar vindt men een betere beschrijving vóór overdracht gewenst. Als symbolische handeling voor het geheel overhandigde staatsecretaris van der Ploeg een doos met archiefmateriaal afkomstig uit Rooms Katholieke kring aan dr. Roes, directeur van het Katholiek Documentatiecentrum (KDC) te Nijmegen.
Voor het IISG zitten er in deze eerste zending een aantal interessante archieven bij. De boeiendste zijn ongetwijfeld de 95 dossiers van het Secretariaat van de Sozialistische Jugend Internationale en de 69 dossiers van het archief van Joseph Bloch (1871-1936), redactiesecretaris van de Sozialistische Monatshefte.
De archieven zijn in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter in Nederland en Frankrijk gestolen. Na de Duitse capitulatie in 1945 troffen speciale eenheden van het Rode Leger ze aan in het deel van Europa dat onder controle van de Sovjets was gekomen. Primair om operationele redenen van de Russische inlichtingendiensten zijn deze archieven ‘verplaatst’ naar Moskou en daar in het geheim bewaard in een speciaal daartoe opgerichte archiefinstelling. Het bestaan hiervan werd in 1991 onthuld. Na lange onderhandelingen zijn er nu dus 22 archieven teruggekeerd. De archieven die bestemd zijn voor het IISG zullen binnenkort door het ARA worden overgedragen. Zo gauw ze beschikbaar zijn voor onderzoek zal het IISG daar op de site melding van maken.